Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest m.in. odpowiednia sprawność motoryczna narządów artykulacyjnych: żuchwy, języka, warg i podniebienia miękkiego oraz prawidłowe oddychanie.

 

Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne

      Prawidłowa realizacja poszczególnych głosek wymaga różnego układu artykulacyjnego narządów mowy oraz różnej pracy mięśni, dlatego też należy tak ćwiczyć narządy artykulacyjne, by wypracować ich zręczne i celowe ruchy.

Podstawowymi ćwiczeniami usprawniającymi narządy artykulacyjne są:

1. Ćwiczenia żuchwy:

• - opuszczanie i unoszenie żuchwy do góry;
• - wykonywanie ruchów poziomych, raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi;
• - ruchy do przodu i do tyłu;
• - żucie gumy lub naśladowanie żucia gumy.
• - naśladowanie ziewania.

2.Ćwiczenia warg:

• - wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych;
• - zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną;
• - cmokanie;
• - dmuchanie ( przez wargi w kształcie dzióbka, z zębami górnymi na dolnej wardze, jak przy głosce „f , dmuchanie bokiem);
• - parskanie;
• - półuśmiech (odciąganie na przemian kącików warg);
• - przesadna artykulacja głosek: a-i-o-e-u-y, a-i-u, a-e-u, itp.;
• - nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza nosem.

3.Ćwiczenia języka:

• - wysuwanie i chowanie języka;
• - przesuwanie języka od kącika do kącika warg
• - wysuwanie języka jak najdalej na brodę;
• - oblizywanie dolnej i górnej wargi;
• - unoszenie języka w kierunku nosa;
• - oblizywanie ruchem okrężnym warg posmarowanych miodem lub dżemem;
• - unoszenie czubka języka do górnych i dolnych zębów;
• - unoszenie czubka języka do dziąseł ( z artykulacją głoski „l’);
• - kląskanie czubkiem i środkiem języka;
• - wysuwanie języka szerokiego i wąskiego na wargi;
• - spłaszczanie i zwężanie języka;

Ćwiczenia pionizujące język:

• - naśladowanie picia mleka przez kotka (szybkie krótkie ruchy języka w przód, do góry, do tyłu);
• - oblizywanie końcem języka wargi dolnej, wargi górnej (wargi mogą być posmarowane czekoladą, miodem, dżemem, nutellą lub zagęszczonym smakowym mlekiem);
• - oblizywanie końcem języka miejsc pod dolną i nad górną wargą (na całej ich długości);
• - naprzemienne oblizywanie miejsc tuż nad wargą dolną i wargą górną wzdłuż całej ich długości;
• - kilkakrotne oblizywanie warg (suchych, posmarowanych) ruchem okrężnym;
• - kilkakrotne oblizywanie ruchem okrężnym miejsc wokół ust (raz w jedną, raz w drugą stronę);
• - dotykanie czubkiem języka kącików ust naprzemiennie prawego i lewego;
• - szukanie końcem języka brody a następnie nosa;
• - masowanie językiem brody;

·         lizanie lodów trzymanych w takiej odległości od buzi, aby zmusić język do wysuwania się  do przodu.

4. Ćwiczenia podniebienia miękkiego:

• - ziewanie;
• - kaszlanie z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej;
• - chrapanie na wdechu i wydechu;
• - wymawianie sylab: ak, ka, ku, aka, oko, uku, ug-gu, og-go itp.;
• - oddychanie: wdech przez nos, wydech przez usta.

 

Wszystkie ćwiczenia należy wykonywać w wolnym tempie, rytmicznie, każdy układ powtarzamy 3-5 razy, zwiększając stopniowo liczbę i tempo.

Ćwiczenia oddechowe

    Ćwiczenia oddechowe mają na celu pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony,  wydłużenie fazy wydechowej, nabycie umiejętności różnicowania fazy wydechowej i wdechowej, wyrobienie nawyku oddychania nosem oraz synchronizację rytmu oddychania i struktury wypowiedzi.

Do ćwiczeń oddechowych należą:

·         wdech przez nos, wydech ustami;

·         unoszenie rąk w górę podczas wdechu, spokojne opuszczanie w dół przy wydechu;

·         wykonywanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki ( powoli i szybko) na wydechu;

·         wykonywanie wydechu wymawiając „s” z jednakową głośnością;

·         wykonywanie wydechu wymawiając „s” raz ciszej, raz głośniej;

·         wykonywanie wydechu dmuchając na skrawek papieru;

·         wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę;

·         zdmuchiwanie płomyka świecy przy zwiększonej stopniowo odległości;

·         dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki;

·         gra na organkach, trąbce, gwizdku.

 

 

 

Literatura:

Elżbieta Chmielowska, „ Zabawy logopedyczne i nie tylko”

Ewa Małgorzata Skorek, „ Oblicza wad wymowy”